Wat is eierstokkanker?
Kanker van de eierstokken (ovaria), welke verantwoordelijk zijn voor de productie van eicellen vóór de menopauze. Eenmaal postmenopauzaal zijn de ovaria niet meer actief. Weliswaar komen ongeveer 80% van alle eierstokkankers (ovarium carcinomen) voor bij postmenopauzale vrouwen, tussen de leeftijd van 50-70 jaar. In 2000/2001 werden in Vlaanderen ongeveer 1200 vrouwen gediagnosticeerd met eierstokkanker. Het “life-time” risico op eierstokkanker bedraagt ongeveer 0.5-1%.
Er zijn geen specifieke vroege symptomen of klachten die kunnen wijzen op eierstokkanker. Voorkomende klachten kunnen zijn: opgezette buik, spijsverteringsklachten en vage buikklachten. Eén van de redenen voor deze aspecifieke klachten is dat de eierstokken diep in het bekken liggen. Eierstokkanker ontstaat meestal uit de cellen die het oppervlakte (epitheel; kapsel) bekleden van de eierstokken. Ongeveer 80% van alle eierstokkankers zijn epitheliale ovarium tumoren.
Eén van de hypothesen over het ontstaansmechanisme van eierstokkanker is dat door veelvuldige eisprongen (ovulaties), vóór de menopauze, er geleidelijk aan schade wordt aangebracht aan de oppervlakkige cellen van de eierstokken waardoor mogelijk genetische schade kan optreden. Genetische afwijkingen kunnen aanwezig zijn in kleine (inclusie) cysten in de eierstokken en patienten met eierstokkanker hebben meestal complexe cysten op de eierstokken. Verder kan ook vochtophoping in de buik plaatsvinden.
Een kleinere groep van ovarium tumoren komen voor als kiemcel tumoren, kankers ontstaan uit de cellen die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van eicellen. Deze laatste groep van tumoren komen meestal voor bij jonge vrouwen. Doordat er geen specifieke klachten zijn welke kunnen wijzen op eierstokkanker en het feit dat ze diep in het bekken liggen wordt de diagnose vaak laat gesteld, met als gevolg dat de ziekte in 65-75% van de gevallen in een laat stadium wordt ontdekt.
De diagnose van een kwaadaardig gezwel thv de eierstokken kan worden gesteld dmv beeldvorming (echografie, NMR en/of CT) en bloed tumormerkers zoals CA125, AFP en HCG.
Welke types eierstokkanker komen voor en hoe verspreidt het zich?
Meeste eierstokkankers (ongeveer 80%) ontstaan uit de cellen die het oppervlakte bekleden van de eierstokken (ovaria) en worden epitheliale ovarium carcinomen genoemd. Een kleinere groep bestaat uit kiemcel tumoren (bvb immatuur teratoom), kankers ontstaan uit de cellen die de eicellen aanmaken, en uit stromacel tumoren (bvb granulosacel tumor, Sertoli-Leydig cel tumor). Epitheliale ovarium carcinomen verspreiden zich voornamelijk in de buik en groeien onder andere op het buikslijmvlies (coeloomepitheel;peritoneum) en de “vetschort” (omentum) die hangt over de darmen. Vaak hebben patiënten ook vrij vocht in de buik. Uitzaaiïngen via de lymfebanen kunnen voorkomen, zelden worden in het begin uitzaaiïngen op afstand gezien.
Hoe wordt eierstokkanker behandeld?
De standaard behandeling voor meeste eierstokkankers bestaat uit een operatieve ingreep en medicamenteuze behandeling (chemotherapie). De operatieve ingreep bestaat meestal uit het verwijderen van de baarmoeder, eileiders, eierstokken met de cysteuze massa’s, klieren in het bekken en hogerop in de buik, het omentum (de “buikschort”) en biopten van het buikslijmvlies.
Indien er geen vocht aanwezig is in de buik wordt de buik gespoeld met vocht om onder de microscoop nadien te onderzoeken of er cellen losgekomen zijn. Het succes van de operatieve ingreep is afhankelijk of al dan niet alle tumor in de buik kan verwijderd worden. Bij een kleine groep patiënten is het soms nodig om een stuk darm te verwijderen om een succesvolle operatieve ingreep te hebben.
Bij sommige patiënten is dit niet mogelijk en wordt dan soms geopteerd om eerst chemotherapie te geven vooraleer een operatieve ingreep wordt uitgevoerd. Bij een grote groep patiënten die eerst een operatieve ingreep hebben gehad wordt de behandeling verdergezet met chemotherapie, om zodoende het risico op recidief te verkleinen.
